Ως υδροκέφαλος καλείται η διάταση του κοιλιακού συστήματος που μπορεί να προκύψει από υπερβολική συσσώρευση εγκεφαλονωτιαίου υγρού μέσα στο κοιλιακό σύστημα σαν αποτέλεσμα διαταραχής της παραγωγής, κυκλοφορίας ή επαναρρόφησής του. Στον αποφρακτικό υδροκέφαλο παρουσιάζεται απόφραξη μέσα στο κοιλιακό σύστημα ή στα τρήματα Luschka και Magendie και η επικοινωνία μεταξύ των κοιλιών και του υπαραχνοειδούς χώρου διακόπτεται ή εκτελείται πλημμελώς.

Οι κυριότερες αιτίες αποφρακτικού υδροκέφαλου είναι οι μείζονες συγγενείς ανωμαλίες εγκεφάλου-παρεγκεφαλίδας, η στένωση/απόφραξη του υδραγωγού του Sylvius (συγγενείς ή επίκτητη), αποφρακτικές εξεργασίες της μέσης γραμμής (όγκοι, κύστες, αιμάτωμα, φλεβικές δυσπλασίες) και εξεργασίες του οπίσθιου κρανιακού βόθρου (όγκοι, κύστεις, αιματώματα).

Η αύξηση της ποσότητας του εγκεφαλονωτιαίου υγρού οδηγεί σε διάταση του συστήματος των κοιλιών και αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης. Τα συμπτώματα που προκαλούνται είναι πονοκέφαλος, ναυτία, έμετος και οπτικές διαταραχές. Σε προχωρημένα στάδια εμφανίζονται μόνιμες νευρολογικές βλάβες, λήθαργος και κώμα.

Η διάγνωση του αποφρακτικού υδροκέφαλου γίνεται με αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Η θεραπεία της νόσου περιλαμβάνει κατ’ αρχήν την αφαίρεση της αιτίας η οποία προκαλεί την απόφραξη. Αν δεν μπορεί να γίνει αυτό, η αντιμετώπιση περιλαμβάνει την τοποθέτηση κοιλιοπεριτοναϊκής παροχέτευσης (βαλβίδα εγκεφάλου). Εναλλακτικά, σε κατάλληλα επιλεγμένους ασθενείς με τη βοήθεια ενδοσκοπίου, και με ελάχιστα επεμβατική τεχνική, μπορεί να πραγματοποιηθεί ενδοσκοπική κοιλιοστομία, όπου γίνεται διάνοιξη της τρίτης κοιλίας, αποφεύγοντας έτσι τη χρήση μόνιμης βαλβίδας.